Viêm phổi là tình trạng nhiễm khuẩn đường hô hấp dưới, có thể gặp ở mọi lứa tuổi, thường xuất hiện nhiều hơn ở người cao tuổi và trẻ nhỏ. Viêm phổi ở người cao tuổi có thể xuất hiện tại một vị trí cố định hay một vài vùng. Nguy hiểm hơn là xuất hiện viêm toàn bộ phổi.
1. Nguyên nhân gây viêm phổi ở người cao tuổi
Tùy theo nguyên nhân gây bệnh, viêm phổi thường được chia làm 2 loại là viêm phổi mắc phải tại cộng đồng và viêm phổi mắc phải tại bệnh viện.
1.1 Đối với viêm phổi mắc phải tại cộng đồng:
Khác với viêm phổi ở trẻ em, nguyên nhân gây viêm phổi ở người cao tuổi chủ yếu là do vi khuẩn, virus, nấm và một số tác nhân khác. Thường gặp nhất là do tụ cầu vàng, phế cầu khuẩn, trực khuẩn gram âm đường ruột…
Có thể bạn quan tâm:
- Dấu hiệu ung thư phổi ở nữ giới? Phòng ngừa bệnh thế nào?
- 9 dấu hiệu ung thư phổi giai đoạn đầu bạn nên biết
- Dấu hiệu ung thư phổi, nguyên nhân và điều trị bệnh
Ngoài ra, nhiễm các loại virus như virus cúm thông thường, virus gây hội chứng nhiễm trùng hô hấp cấp (SARS), virus cúm gia cầm, Corona virus cũng đều có thể là nguyên nhân gây viêm phổi nặng và có thể xảy ra trường hợp ung thư phổi.
1.2 Đối với viêm phổi mắc phải tại bệnh viện:
Viêm phổi mắc phải tại bệnh viện là bệnh lý viêm phổi xuất hiện sau nhập viện 48 giờ bao gồm cả các trường hợp viêm phổi trên bệnh nhân thở máy. Trong bệnh viện, sau nhiễm khuẩn tiết niệu và nhiễm khuẩn máu thì phổi là cơ quan dễ bị nhiễm khuẩn nhất.
Viêm phổi mắc phải tại bệnh viện khác nhau giữa từng bệnh viện, thậm chí là từng khoa trong cùng một bệnh viện. Những vi khuẩn chủ yếu gây viêm phổi mắc phải tại bệnh viện bao gồm: vi khuẩn gram dương như Staphylococcus aureus bao gồm cả MRSA, trực khuẩn gram âm đường ruột như Escherichia coli, Klebsiella pneumoniae, vi khuẩn gram âm không có nguồn gốc từ đường ruột như Pseudomonas aeruginosa, các vi khuẩn cư trú ở hầu họng của các bệnh nhân mắc bệnh nặng nằm tại bệnh viện.
Trong đó, nguyên nhân thường gặp nhất là do vi khuẩn gram âm và tụ cầu vàng. Ngoài ra, viêm phổi cũng có thể do phế cầu, thậm chí nguồn nước trong bệnh viện có thể cũng là nguyên nhân làm bùng phát nhiễm trùng do Legionella.
2. Vì sao người cao tuổi dễ bị viêm phổi?
Người cao tuổi có rất nhiều các yếu tố nguy cơ đặc thù làm tăng nguy cơ mắc viêm phổi như:
Hệ thống miễn dịch yếu: Sự lão hóa của hệ thống miễn dịch làm cho người cao tuổi không chống lại được sự tấn công của các vi khuẩn, virus gây bệnh.
Mắc nhiều bệnh lý mạn tính: Người cao tuổi thường mắc nhiều bệnh lý mạn tính cả toàn thân và đường hô hấp như đái tháo đường, suy giảm miễn dịch, bệnh lý tim mạch, bệnh gan, thận mạn tính, viêm phế quản mạn, giãn phế quản…
Sự tác động của các yếu tố có hại: Nghiện thuốc lá, thuốc lào, rượu, bia là các yếu tố thường gặp và là tác nhân thúc đẩy tình trạng viêm phổi ở người cao tuổi.
Trên thực tế, không phải tất cả các trường hợp viêm phổi đều có thể tìm được nguyên nhân. Có tới 50% trường hợp không tìm được nguyên nhân gây bệnh.
3. Triệu chứng viêm phổi ở người cao tuổi
Dấu hiệu viêm phổi ở người cao tuổi rất khác so với người trẻ. Nhiều trường hợp người bệnh không sốt cao, thậm chí không sốt, nhất là những người tuổi cao, sức yếu, lú lẫn, ít vận động hoặc đi lại khó khăn, ăn uống thất thường.
Người bệnh thường có một số triệu chứng điển hình như thở nhanh nông, đôi khi có thở rít, cánh mũi phập phồng. Ho là triệu chứng hay gặp nhất, đặc biệt là ở những người cao tuổi có bệnh mạn tính về đường hô hấp (viêm họng mạn tính, giãn phế quản, hen suyễn, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính). Ho có đờm lỏng hoặc đặc quánh, một số trường hợp có dính một ít máu do mao mạch bị vỡ ra, có một số ít trường hợp không ho. Ngoài ra còn tức ngực và khó thở nhẹ. Người bệnh thường có dấu hiệu mất nước (môi khô, lưỡi trắng, má hóp, da nhăn nheo).
Muốn chẩn đoán chính xác cần chụp X-quang phổi và nuôi cấy đờm, chất nhày phế quản để xác định vi khuẩn gây bệnh, trên cơ sở đó, chọn kháng sinh thích hợp để điều trị nhằm giảm bớt thời gian nằm viện.
Khi người cao tuổi nghi ngờ bị viêm phổi, cần đến khám tại cơ sở y tế gần nhất càng sớm càng tốt bởi vì nếu để muộn có thể gây nguy hiểm cho người bệnh. Người bệnh không nên tự ý mua thuốc để điều trị, nhất là kháng sinh, bởi vì dùng kháng sinh không đúng chỉ định thì bệnh không những không khỏi mà còn gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm cho người bệnh.
Trường hợp đang điều trị tại bệnh viện về các bệnh phổi, nên tập cách thở sâu, giúp cho phổi làm việc tốt và nhanh phục hồi nhất là sau khi phẫu thuật. Những người mắc bệnh ung thư, HIV cần có sự tư vấn của bác sĩ về cách phòng bệnh viêm phổi cho phù hợp với hoàn cảnh.
4. Chăm sóc bệnh nhân viêm phổi tại nhà hiệu quả
Điều quan trọng trong chăm sóc bệnh nhân viêm phổi là cần phải tăng cường lưu thông đường thở cho bệnh nhân. Sự tiết dịch ở đường thở làm cản trở trao đổi, làm tăng nhiễm bẩn đường thở, làm chậm quá trình khỏi bệnh.
Chú ý làm ẩm và nóng không khí hít vào cũng làm loãng đờm và dễ long đờm. Bệnh nhân có thể đeo khẩu trang, hít vào bằng đường mũi rồi thở ra qua miệng, môi khép kín.
Khi ho, người bệnh nên ho ở tư thế ngồi và hơi cúi về phía trước. Đầu gối và hông ở tư thế gấp để cơ bụng mềm và ít căng cơ bụng khi ho. Hít vào chậm qua mũi thở ra qua môi mím. Tránh quá sức khi ho sẽ gây tổn thương cho phổi.
Nên để bệnh nhân bị viêm phổi nằm nghỉ trên giường bệnh để giảm tiêu hao năng lượng, thay đổi tư thế thường xuyên. Cho thuốc giảm ho và giảm đau nếu có chỉ định.
Quan sát và theo dõi thường xuyên thể trạng người bệnh, tình trạng tinh thần. Chú ý tới các dấu hiệu nhiễm khuẩn như: môi khô, lưỡi dơ, mắt trũng, sốt. Khó thở có thể xuất hiện sau vài giờ, tím môi tùy thuộc vào mức độ bệnh, khó thở có thể nặng và diễn tiến xấu.
Để bệnh nhân nghỉ ngơi nhiều. Cẩn thận với tình trạng bệnh ngay cả khi đã cảm thấy khỏe hơn, bởi vì viêm phổi có thể tái phát.
Uống thuốc theo quy định: Luôn uống đúng và đủ các loại thuốc bác sĩ đã kê. Dừng uống thuốc khi chưa hết đơn có thể thể làm vi khuẩn tiếp tục sinh sôi và bệnh viêm phổi sẽ quay lại.
Có thể bạn quan tâm:
- Ung thư tuyến giáp nguy hiểm như thế nào? Cách điều trị
- Ung thư tụy nguy hiểm đến cho loài người như thế nào?
5. Chủ động phòng viêm phổi – bệnh đường hô hấp ở người cao tuổi
Khi sức khỏe và hệ miễn dịch suy yếu dần làm cho sự đề kháng tự nhiên ở người cao tuổi giảm đi. Viêm nhiễm đường hô hấp và bệnh cúm ở người già có xu hướng gia tăng, nhất là khi giao mùa hay có dịch cúm. Do vậy, tiêm vaccine ngừa cúm và phế cầu nên được thực hiện đều đặn hàng năm. Người chăm sóc cũng như các thành viên khác trong gia đình cũng được khuyến cáo tiêm ngừa vaccine chống viêm phổi.
Ngoài ra, lối sống lành mạnh cũng giúp phòng tránh viêm phổi:
- Nơi ở phải thông thoáng, giữ ấm và tránh tiếp xúc nhiều với không khí lạnh.
- Đeo khẩu trang, tránh tiếp xúc và giữ khoảng cách khi tiếp xức người bệnh, tránh nơi tập trung đông người.
- Giữ vệ sinh răng miệng, giữ vệ sinh đường hô hấp trên sạch và thoáng. Rửa tay thường xuyên với xà phòng.
- Duy trì việc tập thể dục hàng ngày để nâng cao sức khỏe, tùy điều kiện của từng người. Những người bị liệt cần được vận động bằng cách nâng dậy và xoa bóp các cơ bắp, bụng và tập hít thở sâu để phục hồi các chức năng của phổi.
- Bỏ thói quen hút thuốc là, uống rượu bia.
- Kiểm soát cân nặng và chế độ dinh dưỡng hợp lý.
- Uống đủ nước, ăn nhiều hoa quả và rau xanh thay cho các món ăn nhiều đạm, tinh bột, dầu mỡ…
Viêm phổi ở người cao tuổi được mọi người chú trọng và quan tâm , điều này giúp cho bố mẹ được khỏe mạnh và sống lâu hơn với chúng ta.
Tổng hợp: suckhoechoban.net
