Bị quai bị có vô sinh không là thắc mắc chung của rất nhiều nam giới. Điều này có phải là sự thật? Trường hợp nếu nam giới bị vô sinh do quai bị thì điều trị như thế nào? Phương pháp nào đang phổ biến hiện nay? Cùng tìm hiểu câu trả lời ở bài viết này.
Bị quai bị có vô sinh không? Vì sao?
Trong dân gian thường truyền miệng nhau bệnh quai bị có thể gây vô sinh, vậy thực hư của câu chuyện này là như thế nào?
Viêm tinh hoàn sau quai bị được coi là biến chứng rõ ràng nhất của bệnh quai bị và nó là nguyên nhân có thể gây vô sinh nam. Các xét nghiệm bệnh lý dựa trên sinh thiết tinh hoàn của bệnh nhân viêm tinh hoàn do quai bị cho thấy các mức độ tổn thương vĩnh viễn ở các mức độ khác nhau đối với các ống sinh tinh, phù nề, thâm nhiễm tế bào lympho quanh mạch và thâm nhiễm lan tỏa ở mô kẽ với xuất huyết khu trú, đặc biệt trong các trường hợp cấp tính.
Đối với một số ít nam giới, nguy cơ ảnh hưởng đến khả năng sinh sản có thể phát sinh do hậu quả của việc mắc bệnh. Một trong những biến chứng phổ biến nhất đối với nam giới là viêm tinh hoàn, trong trường hợp nghiêm trọng có thể dẫn đến teo tinh hoàn làm giảm số lượng và chất lượng tinh trùng.
Theo bác sĩ Ngô Đình Triệu Vy – TT Hỗ trợ Sinh sản BVĐK Tâm Anh, teo tinh hoàn là bệnh thuộc nhóm gây vô sinh khó chữa ở nam giới. Có nhiều nguyên nhân dẫn đến teo tinh hoàn, tuy nhiên phần lớn teo tinh hoàn xảy ra do biến chứng viêm tinh hoàn sau khi bị bệnh quai bị. Biến chứng này gây nên vô sinh với tỷ lệ trên 35% các trường hợp mắc. Với trường hợp này, tinh hoàn bị sưng to, các tế bào mầm trong tinh hoàn bị tổn thương không thể hồi phục dẫn đến tình trạng tinh hoàn bị xơ và teo nhỏ dần.
Bên cạnh đó, tinh hoàn cũng có thể bị teo do nam giới bị viêm nhiễm tạp trùng, vi trùng lao. Một số trường hợp khác có bất thường về vị trí như tinh hoàn lạc chỗ, không nằm tại bìu mà ở bụng, ống bẹn, điều này cũng khiến tinh hoàn nhỏ dần. Bên cạnh đó, nam giới còn phải đối mặt với một số bệnh lý có thể làm suy yếu đời sống tinh trùng như giãn tĩnh mạch thừng tinh, lậu… cũng ảnh hưởng đến chất lượng tinh trùng và kích thước tinh hoàn.
Nếu người bệnh chỉ teo một bên tinh hoàn, tinh hoàn bên còn lại vẫn có khả năng tạo tinh trùng. Tuy nhiên, với nam giới ở tuổi trưởng thành nếu bị viêm tinh hoàn nặng cả hai bên sẽ làm xơ hóa 2 bên tinh hoàn khiến tinh hoàn không sản xuất được tinh trùng có thể dẫn đến vô tinh.
Các biến chứng thường gặp khác của quai bị
Ngoài viêm tinh hoàn các biến chứng quai bị nguy hiểm khác có thể kể đến như:
- Viêm màng não;
- Viêm buồng trứng;
- Viêm tuỵ;
- Viêm não…
Trong một số trường hợp virus tấn công làm tổn thương hệ thống não bộ, người bệnh có thể gặp một số tổn thương như điếc tạm thời, viêm tủy sống cắt ngang, viêm đa rễ thần kinh… Đây là những biến chứng nguy hiểm có thể để lại ảnh hưởng lớn đến sức khỏe và thể chất của người bệnh, vì vậy khi phát hiện mình có dấu hiệu bị bệnh quai bị, người bệnh cần đến ngay các cơ sở y tế để được chẩn đoán, theo dõi và điều trị kịp thời.
Vô sinh do quai bị có chữa được không?
“Nhiều nam giới bị teo tinh hoàn do biến chứng quai bị rất bàng hoàng khi đối diện với nguy cơ vô sinh. Thực tế cho thấy trường hợp này đúng là khó chữa nhưng vẫn còn cơ hội”, bác sĩ Vỹ cho hay.
Vô tinh nam do tổn thương sinh tinh hiện vẫn là một trong những thách thức trong điều trị vô sinh nam, tuy nhiên rất may mắn với trường hợp này là quá trình sinh tinh không hoàn toàn ngưng lại mà vẫn diễn ra ở một khu vực nhỏ nào đó trong tinh hoàn. Hiện nay, với sự phát triển của y học, kỹ thuật vi phẫu trích mô tinh hoàn tìm tinh trùng (micro-TESE) được coi là phương pháp điều trị “vàng” đối với nhóm bệnh nhân vô sinh do có tổn thương hiện tượng sinh tinh.
Phẫu thuật micro-TESE tại IVF TA tìm tinh trùng cho bệnh nhân vô tinh dưới kính hiển vi hiện đại.
Tại IVFTA-HCM, với lợi thế “đến tận nơi, bắt tận cùng”, việc thực hiện vi phẫu micro-TESE đã mang đến hiệu quả tích cực trong việc điều trị vô tinh cho nam giới. Hiện nay tỷ lệ tìm thấy tinh trùng cao đối với nhiều mặt bệnh: Tỷ lệ tìm được tinh trùng với trường hợp vô sinh do teo 2 tinh hoàn, không sinh tinh tại IVFTA lên đến 60-70%. Tinh trùng sau khi thu được từ micro-TESE sẽ được xử lý và tiến hành làm thụ tinh ống nghiệm. Các nghiên cứu gần đây cho thấy tỷ lệ thành công của phương pháp này gần tương đương với các những trường hợp thụ tinh ống nghiệm dùng mẫu tinh trùng thu được trong tinh dịch.
Theo bác sĩ Vỹ, một vấn đề rất điển hình ở nam giới Việt Nam là chỉ quan tâm điều trị khỏi bệnh quai bị mà quên lãng hoặc không thật sự chú trọng đến biến chứng của bệnh có thể ảnh hưởng đến sức khỏe. Ít nam giới ở nước ta quan tâm đến việc khám sức khỏe tiền hôn nhân, vì vậy sau khi kết hôn đến lúc muộn con mới đi khám và vỡ lẽ ra mình bị vô sinh do biến chứng quai bị.
“Khi có biểu hiện quai bị và viêm tinh hoàn, nam giới cần đến ngay các bệnh viện chuyên khoa để có thể can thiệp kịp thời, giữ được hy vọng làm cha nhờ lưu trữ tinh trùng”, bác sĩ Vỹ cho biết.
Trường hợp nam giới bị quai bị và có biến chứng teo tinh hoàn, tinh hoàn không sản xuất tinh binh và kết quả tinh dịch đồ cho thấy không tìm thấy tinh trùng trong tinh dịch thì thông thường tại IVFTA chúng tôi sẽ khám và đánh giá toàn diện lại. Với cả những bệnh nhân tại thời điểm hiện tại chưa mong con và đã từng bị quai bị và tinh hoàn không thấy sản sinh tinh trùng, xét nghiệm không tìm thấy tinh trùng trong tinh dịch thì thông thường bác sĩ sẽ khám và đánh giá toàn diện.
Ngay cả với những bệnh nhân chưa mong con, nhưng nếu đã từng mắc căn bệnh này trước đây thì ngoài việc điều trị bệnh lý trước mắt, bệnh nhân nên đến gặp bác sĩ chuyên về sức khỏe sinh sản để được đánh giá ảnh hưởng đến cơ quan sinh sản và cân nhắc việc trữ tinh trùng. Nếu bỏ qua bước này, nam giới cần khám tiền hôn nhân để có thể đánh giá được sức khỏe sinh sản, đây là việc rất quan trọng nhưng thường bị bỏ sót.
Đối với những trường hợp nam giới bị viêm tinh hoàn sau quai bị và có biến chứng teo tinh hoàn thì tốc độ sinh tinh sẽ giảm nhanh hơn bình thường. Bên cạnh đó việc điều trị có có thể có tinh trùng, có con, bệnh nhân cần lưu tâm đến sức khỏe sinh sản ngày cả sau khi đã làm thụ tinh ống nghiệm thành công.
Bác sĩ khuyên nam giới nên có thói quen đi khám nam khoa định kỳ 1-2 năm một lần để xem tinh hoàn và tình trạng nội tiết đang ở mức độ nào để có những biện pháp điều chỉnh nồng độ nội tiết tố testosterone. Đặc biệt với những bệnh nhân có chế độ tập luyện thích hợp, sử dụng thuốc điều chỉnh nội tiết trục hạ đồi – tuyến yên – sinh dục chứ không chỉ bổ sung testosterone đơn thuần…
Cùng với đó là chế độ quân bình dinh dưỡng, lối sống lành mạnh vì với những trường hợp này khả năng sinh tinh của người nam sẽ bị suy giảm sớm, điều này không chỉ ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của chính bản thân họ mà còn ảnh hưởng đến chuyện quan hệ vợ chồng và hạnh phúc gia đình.
Bác sĩ Lê Đăng Khoa khuyên nam giới bị vô tinh, không có tinh trùng đừng vội bỏ cuộc, hãy đến thăm khám sớm để được chẩn đoán và có phác đồ điều trị hiệu quả nhất.
Một số lưu ý dành cho bệnh nhân mắc quai bị
Với những bệnh nhân mắc quai bị điều quan trọng là không nên lo lắng và đừng tự ý điều trị để tránh những biến chứng nguy hiểm không đáng có. Sau khi thăm khám cần tuân thủ đúng phác đồ điều trị của bác sĩ, không tự ý ngưng thuốc hay kết hợp các phương pháp điều trị khác nhau khi chưa tham vấn ý kiến bác sĩ.
Bên cạnh đó, trong thời gian mắc bệnh người bệnh cần được cách ly để tránh lây nhiễm cho người khác. Nghỉ ngơi hợp lý, đặc biệt với nam giới có biến chứng viêm tinh hoàn thì cần nghỉ ngơi tại giường cho đến khi hết sốt và mặc quần lót chuyên dụng để treo tinh hoàn.
Chế độ dinh dưỡng chủ yếu là thức ăn mềm, lỏng, không ăn đồ chua, cay nóng, bệnh nhân cần uống nhiều nước và vệ sinh răng miệng, súc nước muối hằng ngày. Đeo khẩu trang và có thói quen rửa tay khử khuẩn thường xuyên.
Lời khuyên của bác sĩ Vỹ là nam giới nếu không may có biến chứng viêm tinh hoàn ảnh hưởng đến sức khỏe sinh sản cũng đừng quá lo lắng vì hiện nay có rất nhiều phương pháp có thể giúp người bệnh lấy lại bản lĩnh phái mạnh và thực hiện giấc mơ làm cha. Bên cạnh đó, nam giới đừng chỉ tập trung nâng cao chất lượng tinh trùng.
Nếu việc điều trị vô sinh hiếm muộn thành công, người nam vẫn nên duy trì thói quen thăm khám định kỳ, kiểm tra, bảo tồn khả năng sinh sản và sức khỏe bản thân. Vì tinh hoàn là cơ quan rất đặc biệt, ngoài việc duy trì nòi giống thì tinh hoàn còn là bộ phận còn đảm bảo tiết hormone để có vẻ ngoài nam tính và sức khỏe tốt.
“Việc phát hiện sớm và điều trị kịp thời có thể giúp làm tăng cơ hội thành công. Thông thường, ở tuổi dậy thì (13-15 tuổi) tinh hoàn sẽ phát triển mạnh về kích cỡ và giai đoạn này rất dễ để phát hiện ra các bất thường nếu có. Do đó, nam giới nên đi chữa trị ngay trong giai đoạn này nếu phát hiện tinh hoàn teo nhỏ”, bác sĩ Vỹ lưu ý.
Quy tụ đội ngũ Giáo sư, bác sĩ, chuyên gia đầu ngành, giỏi chuyên môn giàu kinh nghiệm trong điều trị vô sinh hiếm muộn cùng với trang thiết bị máy móc, thiết bị hiện đại, Hệ thống Trung tâm Hỗ trợ Sinh sản BVĐK Tâm Anh (IVFTA) được định hướng trở thành một trong những khoa mũi nhọn của Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh ngay từ những ngày đầu thành lập. IVFTA áp dụng quy trình thăm khám toàn diện, phối hợp chặt chẽ với khoa Nam Học và Trung tâm Sản Phụ Khoa nhằm đưa ra chẩn đoán chính xác, đem đến kết quả điều trị tốt, trong thời gian sớm nhất.
Theo đánh giá của các chuyên gia đầu ngành trong lĩnh vực điều trị vô sinh hiếm muộn tại khu vực, IVFTA là một trong những trung tâm thụ tinh trong ống nghiệm (TTTON) hàng đầu tại Đông Nam Á hiện nay.
Hi vọng những thông tin trên đây đã giúp bạn giải đáp được phần nào thắc mắc bị quai bị có vô sinh không. Biến chứng viêm tinh hoàn sau quai bị là một biến chứng nguy hiểm có thể gây teo tinh hoàn dẫn tới vô sinh ở nam giới. Nếu có các biểu hiện bất thường ở tinh hoàn, nam giới cần đến thăm khám với các bác sĩ chuyên khoa nam học để được tư vấn và có các phương pháp điều trị dự phòng kịp thời.
